جواهرسازی
مقالهٔ اصلی: جواهر
به دلیل نرمی بالای طلای خالص (عیار ۲۴) آن را با فلزهای دیگر آلیاژ میکنند تا استحکام، شکلپذیری و خواص دیگر آن بهبود یابد. مس رایجترین فلز در آلیاژهای طلاست و باعث قرمزتر شدن رنگ آلیاژ میشود. میزان طلای موجود در هر آلیاژ از واحد ۲۴ یا واحد ۱۰۰۰ بیان میشود. طلای ۱۸ عیار به معنی ۱۸ واحد طلا و ۶ واحد فلز دیگر و طلای ۹۰۰ به معنی ۹۰۰ واحد طلا و ۱۰۰ واحد فلز دیگر است.[۱۹]
طلای با عیار ۱۸ که دارای ۲۵٪ مس باشد در طلاسازی سنتی و باستانی روسیه دیده شدهاست. این طلا که قرمز رنگ است برای عموم مردم کاربرد ندارد. طلای ۱۴ با آلیاژ طلا-مس رنگی همانند برخی آلیاژهای برنز دارد که از هر دوی آنها در ساخت نشان پلیس استفاده میشود. از آمیختن طلا با آهن به طلای آبی و از طلا با آلومینیم به طلای بنفش میرسیم. این رنگهای طلا مگر در کارهای بسیار ویژهٔ گوهرسازی، کاربرد چندانی ندارند. طلای آبی تُرد است و به سختی میتوان با آن کار کرد.[۱۹]
زیباسازی ابزار چوبی با دادن رنگهای گوناگون به طلا
طلای ۱۸ و ۱۴ که تنها از آلیاژ طلا-نقره ساخته شده باشند رنگ زرد مایل به سبز دارند و با نام طلای سبز شناخته میشوند. طلای سفید از آمیختن طلا با فلزهای سفیدرنگ مثل نقره، پالادیم یا نیکل بدست میآید. البته رنگ درخشان طلای سفید رنگ واقعی آن نیست بلکه به دلیل روکش رودیم (فلزی از گروه پلاتین) است که بر روی آن کشیده میشود. از انواع رایج طلای سفید، طلای ۱۸ عیار دارای ۱۷٫۳٪ نیکل، ۵٫۵٪ روی و ۲٫۲٪ مس است که به رنگ نقره دیده میشود.[۱۹]
با توجه به قیمت بالای پالادیم (معمولاً یکسوم تا نصف قیمت طلا) آلیاژهای پالادیم از آلیاژهای نیکل طلای سفید گرانبهاتر هستند. طلای سفید با عیار بالا نسبت به نقره و نقرهٔ استرلینگ، در برابر خوردگی پایداری بسیار بیشتری دارد. پیشهٔ ویژهای در ژاپن وجود دارد که در آن تلاش میشود به صورت لایه لایه رنگهای گوناگون به طلا دهند با کمک آن ابزارهای چیدمان چوبی را زیبا کنند. در سمت چپ یک نمونه از این رنگ آمیزیهای لایه لایه با طلا را میتوانید ببینید.
پزشکی
برپایهٔ نشانههای به جای مانده، طلا کهنترین داروی دوران باستان بودهاست (در یکی از منابع مربوط به پزشکان شمن[۲۰]) همچنین دیوسکوریدس هم آن را میشناختهاست.[۲۱][۲۲] در قرون وسطی باور بر این بود که طلا برای سلامتی مفید است و نمیشود مادهای به این زیبایی و کمیابی به بدن آسیب برساند. امروزه هم برخی علوم خفیه و پزشکی جایگزین بر این باورند که طلا توان درمان دارد.[۲۳] «طلا کردن» در لغتنامه دهخدا اینگونه تعریف شدهاست. «به اصطلاح اطبا آنچه بر اندام مالند رقیق آن را طلا و غلیظ آن را ضماد گویند و شعرا مطلق بر مالیدن و اندودن اطلاق کنند.»[۲۴] برخی از نمکهای طلا ویژگی ضد التهابی دارند و در داروسازی و درمان ورم مفاصل و بیماریهای مانند آن کاربرد دارند. داروهای تزریقی که پایهٔ طلا دارند کمک میکنند تا درد و ورم روماتیسم مفصلی و سل بهبود یابد.[۲۵] تنها نمکها و ایزوتوپهای پرتوزای طلا ارزش دارویی دارند و فلز خالص طلا برای بدن کاری نمیکند.
آلیاژهای طلا در دندانپزشکی ترمیمی به ویژه در پر کردن دندان و روکش همیشگی دندان (بهجای یک دندان واقعی) کاربرد دارد. نرمی آلیاژهای طلا کمک میکند تا رویهٔ بالایی دندان آسیای پرشده با دندان بالا سری خود بیشتر هماهنگ شود و در مجموع نسبت به دیگر مواد پرکننده نتیجهٔ بهتری بدست آید. در برخی فرهنگها، دندانهای پیشین را روکش طلا میکنند و این کار را میپسندند و برخی آن را نادرست میدانند.
طلای-۱۹۸ با نیمهعمر ۲٫۷ روز در درمان برخی گونههای سرطان و بیماریهای دیگر با کمک پزشکی هستهای به کار میآید.[۲۶][۲۷]
مصرف خوراکی
طلا به صورت یک افزودنی غذایی با شمارهٔ E175 میتواند به خوراکیها افزوده شود.[۲۸] برگههای طلا به صورت گَرد یا پوسته پوسته در خوراکیها یا برای تزئین برخی خوراکیها و نوشیدنیهای تجملاتی در رستورانهای لوکس و برای افراد ثروتمند و ویژه بهکار میرود.[۲۹] همچنین در قرون وسطی، شاهان، درباریان و افراد سرشناس، برای نشان دادن میزان برخورداری میزبان یا با این باور که چیزی چنین ارزشمند و کمیاب باید برای سلامتی مفید باشد، در نوشیدنیها یا خوراکیها از گَرد یا پوستههای طلا استفاده میکردند. Danziger Goldwasser به آلمانی یعنی آب طلای Danziger، یا Goldwasser به معنی آب طلا، نام یک نوشیدنی گیاهی سنتی آلمانی (لیکور) است[۳۰] که امروزه در گدانسک، لهستان، شواباخ و آلمان تولید میشود و دارای اندکی برگ طلا است. همچنین نوشیدنیهای کوکتل دارای برگ طلا هم در دسترس است که نزدیک به ۱۰۰۰ دلار قیمت دارند.[۳۱] یادآوری میشود که فلز طلا در ساختار شیمیایی بدن جایی ندارد، هیچ ارزش خوراکی یا مزهای هم ندارد و اصولاً بدن متوجه ورود آن نمیشود.[۳۲]
صنعت :
بزرگترین شمش طلای جهان به جرم ۲۵۰ کیلوگرم در موزهٔ توی ژاپن.
یک تکه طلا به قطر ۵ میلیمتر را میتوان آن قدر پهن و نازک کرد تا صفحهای به مساحت نیم مترمربع بسازد. موزهٔ توی، ژاپن
- طلا را میتوان ریسید و آن را نخ کرد و در گلدوزی بکار برد.
- طلا میتواند رنگ قرمز پررنگ و شدیدی را پدیدآورد برای همین به عنوان عامل رنگی در ساخت شیشههای یاقوتی از آن بهره برده میشود.
- چون طلا یک بازتابندهٔ خوب پرتوهای الکترومغناطیسی مانند فروسرخ، نور دیدنی و موجهای رادیویی است. به عنوان پوشش محافظ بسیاری ماهوارهها به کار میآید. همچنین در صفحههای محافظ فروسرخ در لباسهای مقاوم در برابر گرما، کلاه لباسهای فضانوردی و در هواپیماهای جنگ الکترونیک مورد نیاز است.
- در عکاسی برای جابجایی رنگهای چاپ سیاه-سفید نقره برمید، به تُنهای قهوهای یا آبی یا برای افزایش پایداری آن، طلا بکار برده میشود. کاربرد طلا در چاپهای قرمز-قهوهای برای پدیدآوردن رنگ قرمز است. شرکت کوداک چندین فرمول برای رنگدانههای گوناگون طلا (کلرید طلا) منتشر کردهاست.[۳۳]
- از طلا به عنوان یک عامل بازتابنده در لایهٔ رویی سیدیهای با عمر بلند طلایی استفاده میشود.
- گاهی در خودروسازی هم از طلا استفاده میشود. برای نمونه در مدل اف۱ مک لارن، طلا برای موتور، کارکرد سپرگرمایی دارد. برای همین درون موتور از برگههای نازک طلا استفاده میشود.[۳۴]
- طلا را میتوان بسیار نازک کرد تا حدی که شفاف شود و نور از آن بگذرد. این ویژگی طلا برای یخ زدایی شیشهٔ اتاقک خلبان برخی هواپیماها بکار میآید. به این ترتیب که جریان برق از این لایهٔ نازک طلا میگذرد و به دلیل مقاومت طلا، گرما تولید میشود. این گرما برای پیشگیری از یخ زدگی شیشه کافی است.[۳۵]
- در گوهرسازی از لحیم طلا برای پیوند یک سنگ قیمتی به طلا بهره برده میشود. در این فرایند باید اندازهٔ قیراط گوهر، رنگ طلا و فرمول آلیاژ طلا با هم متناسب باشد. لحیم طلا دارای سه ردهٔ آسان، معمولی و سخت است.
الکترونیک :
شمار الکترونهای آزاد در فلز طلا، ۵٫۹۰×۱۰۲۲ cm−۳ است. طلا رسانای خوب جریان برق است که در جاهایی که با انرژی بالا روبروییم کاربرد دارد. در میان عنصرها تنها نقره و مس دارای رسانایی در یکای حجم بالاتر از طلایند اما طلا به دلیل پایداری اش در برابر خوردگی نسبت به این دو عنصر برتری دارد. برای نمونه میتوان از سیمکشی پروژهٔ منهتن نام برد.
طلا در برابر حملهٔ مواد کلری آسیبپذیر است اما پایداری بالای آن در برابر اکسیدشدگی و خوردگی در محیط غیرکلری و اسیدهای غیرکلری باعث کاربرد صنعتی گستردهٔ این عنصر شدهاست. طلا در اتصالات برقی مانند کابل یواسبی صدا و تصویر به صورت یک لایهٔ پوششی نازک بکار میرود. البته کاربرد طلا در این زمینه در مقایسه با فلزهای جایگزین مانند قلع بسیار مورد بحث است. برخی از حرفهایهای صنعت صدا و تصویر بر این باورند که کاربرد طلا در اتصالات برای بسیاری از کاربران ضروری نیست و این کار تنها برای بازاریابی انجام میشود. به هر حال در اتصالهای برقی کشویی یا در کلیدهایی که محیط بسیار نمور یا خورندهاست یا در کاربردهایی که از دست رفتن ارتباط هزینهٔ زیادی به بار میآورد مانند فضاپیماها، موتور هواپیمای جت، ابزارهای مخابراتی یا برخی رایانهها از طلا به فراوانی بهره برده میشود.[۳۶] همچنین شکلپذیری بالای این عنصر، سمی نبودن، رسانایی بالای آن در برگزیدنش مؤثر است.[۳۷] در پیوند بخشهای گوناگون ابزارهای نیمه رسانا هم طلا به کار میرود.